مصطکی

در طب سنتی از گیاهان دارویی برای درمان بیماری‌های بسیاری استفاده می‌شود؛ مصطکی که طبعی گرم و خشک دارد از جمله این گیاهان است. در ادامه این مطلب در مورد خواص مصطکی، نحوه و موارد مصرف این گیاه دارویی می‌خوانید.

مصطکی شيره گياهى رزينى زرد رنگى است كه در فارسى «رماس»، «رماست» و «كيه» و درخت آن را «وكشك» و «ولمشك» می‌نامند.

این گیاه در كتب طب سنتى با نام‌هاى «مصطكى»، «مصطكى رومى»، «كندر رومى»، «مستكى» و «علك رومى» خوانده می‌شود.

مصطکی درختچه ‏اى است با برگ‌هاى تقريبا بدون خزان و هميشه سبز كه بوى رزين مصطكى از تمامى اندام گياه استشمام‏ مى‏شود. گل‌هاى این گیاه در ابتدا سبز ولى به‌تدريج قرمز رنگ مى‏شود. ميوه آن كروى قرمز و كوچك است که پس از رسيدن سياه‏رنگ مى ‏شود.

نوع مرغوب این گیاه

نوع مرغوب مصطکی در کتاب مخزن الادویه عقیلی خراسانی ذکر شده و بهترین آن سفید، خوشبو، صاف و شفاف و کمی شیرین است که هنگام جویدن به دندان نمی‌چسبد و ساییده نمی‌شود.

نوع مرغوب مصطکی آن است که از خود درخت تراوش شده باشد نه اینکه با خراش بیرون آمده باشد و هرچه بزرگ‌تر باشد، کیفیت آن بهتر است.

خواص و افعال کلی گیاه مصطکی

صمغ مصطكى از نظر طبيعت گرم و خشك است و به شکل‌های متنوعی قابل مصرف است؛ به عنوان مثال برای استعمال خارجی می‌توان از روغن مصطکی استفاده کرد.

مصطکی خواص درمانی منحصر به فردی دارد که شامل موارد زیر است:

درمان سردرد

خوردن این صمغ سردردهاى سرد را رفع مى‏كند.

تقویت حافظه

مصرف مصطکی با كندر به مقدار كم و ترکیب متناسب براى تقويت حافظه بسيار مفید است.

درمان گرفتگی گوش

مصطکی را با روغن كنجد بجوشانید و به صورت قطره در گوش بچكانید، گرفتگى گوش را رفع مى‏كند و براى كرى و سنگينى شنوايى مفید است.

چکاندن روغن ميوه درخت مصطكى در گوش نیز درد گوش را تسكين مى‏دهد.

استحكام لثه و دندان و رفع بوی بد دهان

جویدن صمغ مصطكى براى استحكام لثه و دندان و رويانيدن گوشت تازه لثه و تسكين درد دندان و خوشبو كردن دهان مفيد است.

غرغره كردن روغن ميوه مصطكى براى استحكام دندان‌ها خيلى مفید است.

درمان سرفه

براى آرام كردن سرفه‏هاى سرد، مصطكى را در آب بجوشانید و بخورید.

تقویت معده و روده‌ها

بلع بزاق حاصله ناشی از جویدن صمغ مصطكى موجب تقويت معده و روده‌ها می‌شود.

درمان اسهال

جوشاندن مصطکی در آب و خوردن آن برای اسهال به ویژه قطع اسهال کودکان موقعى كه دندان درمى‏آورند، موثر است.

تسکین درد مفاصل و شکستگی

گرد مصطکی براى تحليل ورم‌هاى حاصل از شكستگى يا جابه‏جا شدن استخوان بسيار موثر است.

سایر خواص

• مصطکی برای كبد، قلب، كليه، دماغ و براى سينه و ريه اثر تقويتى دارد.
• مصرف آن با غاريقون، مسهل بلغم است.
• مصرف آن با صبر زرد، مسهل صفراست.
• مصرف آن با تركيبات هليله، مسهل سوداست.

جوشانده و دم‌کرده شاخه و برگ‌های درختچه مصطكى نیز تا حدودى خواص صمغ مصطكى را دارد.

نحوه و مقدار مصرف گیاه مصطکی

گیاه مصطکی به شکل‌های مختلفی مانند آدامس، پودر، تنتور (نوعی شربت)، کپسول‌های مکمل، جوشانده و روغن مصرف می‌شود.

همان‌طور که گفته شد این صمغ خاصیت درمانی دارد اما با توجه به نوع بیماری چگونگی مصرف آن متفاوت است و باید طبق دستور اهل فن باشد؛ اما به طور کلی توصیه می‌شود روزی سه بار و هر بار شش عدد از قطعات صمغ مصطکی را همراه یا بدون آب میل کرد.

روغن صمغ این گیاه نیز به شکل موضعی برای درمان برخی مشکلات پوستی به کار می‌رود.

برای تهیه گرد مصطکی از دستور العمل زیر استفاده کنید:

موادی که برای تهیه گرد این گیاه نیاز داریم: مصطكى يك واحد، پوست هليله كابلى 2 واحد، برگ سناى مكّى 2 واحد، تخم رازيانه 2 واحد، دانه هل نیم واحد، زنجبيل نيم واحد، تربد سفيد نيم واحد.

روش تهیه: همه مواد را بکوبید و با هم مخلوط کنید.