روغن کرچک

فارسی: کرچک
نام علمی: Ricinus Communis
انگلیسی: Castor ،Oil Plant
فرانسه: Ricin
آلمانی: Wunderbaum
ایتالیایی: Ricino ،Risino ،Palma Christi
عربی: خروع

گياه كرچك كه بومى مناطق گرمسير جهان است در اقليم هاى گرم مانند هند و افريقا به صورت يك درختچه كه بلندى آن تا 3 متر هم مى‏ رسد وجود دارد ولى در مناطق معتدل چون در سرماى زمستان اين مناطق مقاوم نيست به صورت يك گياه يكساله و در برخى مناطق مناسب دوساله است. در مناطقى كه ارقام يك ساله آن كاشته مى ‏شود مزرعه پس از برداشت محصول دانه شخم شده و سال بعد مجددا به صورت زراعت جديدى تخم آن كاشته مى‏ شود. معمولا در مناطق معتدل كشت بذر كرچك مقارن با زمان كشت ذرت و پنبه صورت مى ‏گيرد.
كرچك داراى ارقام مختلفى است و گياه آنها نيز داراى رنگهاى متفاوتى مى‏ باشد و ساقه و برگ هاى آنها برحسب رقم آن داراى رنگهاى سبز، صورتى، قرمز و بنفش ممكن است باشد. برگهاى آن پنجه ‏اى شبيه برگ انجير و از 9- 7 قطعه يا لوب نوك‏ تيز تشكيل شده است. ريشه آن مانند نى مجوف و ميوه آن خاردار و مدوّر و تخم آن‏ داخل ميوه به اندازه دانه قهوه و پوست تخم منقّط و مغز آن سفيد و داراى مقدار زيادى روغن است.دانه‏ هاى كرچك از نظر درصد روغن، بسته به ارقام مختلف متفاوت است.دانه ‏هاى كرچك را معمولا به سه اندازه كوچك، متوسط، بزرگ تقسيم مى‏ كنند و قاعده اين است كه دانه‏ هاى بزرگ داراى چند درصد روغن بيشترى هستند ولى براى انتخاب ارقامى براى كاشتن نبايد تنها دنبال ارقام با دانه‏ هاى بزرگ رفت بلكه مقدار وزن محصول دانه در هكتار نيز بايد مورد توجه باشد. در مناطق حارّه دنيا كه داراى يك فصل باران به مدت 5- 4 ماه هستند به آسانى مى‏ توان كرچك را بدون آبيارى كاشت و برداشت نمود ولى در مناطق خشك مانند ايران بخصوص در مناطقى كه در دوره رويش گياه (تابستان) باران نداريم يا كافى‏ نيست، بايد آبيارى شود. براى كاشت خطى كوچك در حدود 10 كيلوگرم بذر در هكتار كافى است. فاصله بين بوته ‏ها به‏ طور متوسط 1 متر از هر طرف مى‏ باشد. در مورد ارقام با ساقه و برگ هاى قرمزرنگ كه به ارقام خونى معروف‏اند چون بوته ‏ها بزرگ مى ‏شوند اين فاصله بايد بيشتر باشد و شايد 5/ 2- 2 متر از هر طرف مناسب باشد. در شرايط اقليمى ايران معمولا 5- 4 ماه پس از كاشت بذر محصول به دست مى‏آيد و مقدار محصول 2- 5/ 1 تن در هكتار است. كرچك به قولى بومى هند و به قولى از حبشه برخاسته است ولى در هرحال كشت آن منحصر به هند و افريقا نيست و در حال حاضر در اغلب مناطق دنيا از جمله در ايران كاشته مى ‏شود.

كرچك به قولى بومى هند و به قولى از حبشه برخاسته است ولى در هرحال كشت آن منحصر به هند و افريقا نيست و در حال حاضر در اغلب مناطق دنيا از جمله در ايران كاشته مى‏ شود.

در آخر دوم گرم و خشک

سر درد
مقوی اعصاب
سنگینی گوش و کری
خنازیر
پاک کننده عروق
قطع خونریزی
تحلیل ورم ها
آبسه ها
درد های کهنه
سرطان معده
رفع اشتها
تسکین درد های پهلو که نفس کشیدن را مشکل می کند
ضد سرفه و نرم کننده سینه
استسقا
رفع بیماری های پوستی انگلی
جوش و کورک
رفع لکه های پوستی مانند کک مک
تسکین جزام
فلج
رفع سفتی مفاصل
ضد روماتیسم
درد نقرس
لقوه
رعشه
بیماری های ناشی از سردی
رفع یبوست عادی
ملین و مسهل
تسریع و تسهیل و افزایش درد زایمان

مقدار خوراك از روغن كرچك طبق نظر حكماى طب سنتى 45- 15 گرم بسته به وضع بدن و سن شخص است و كمتر از اين مقدار نيز خورده مى‏شود. در مزاج اغلب اشخاص، مقدار كمتر روغن كرچك اثرش بيشتر از مقدار زيادتر آن است و بهترين روش استعمالش اين است كه روغن كرچك را به مقدار مورد نظر تهيه كرد و در يك فنجان چاى يا سوپ بى ‏چربى نيم‏ گرم ريخته و ميل كنند و ممكن است قدرى آب نارنج با آن مخلوط شود.

خوردن روغن كرچك اشتها را از بين مى‏برد و ممكن است موجب آشفتگى و درهم ريختگى حال عمومى شود. تهوع ‏آور است‏.

کتیرا، مصطکی، نعناع

مقدار خوراك از روغن كرچك طبق نظر حكماى طب سنتى 45- 15 گرم بسته به وضع بدن و سن شخص است و كمتر از اين مقدار نيز خورده مى‏ شود. در مزاج اغلب اشخاص، مقدار كمتر روغن كرچك اثرش بيشتر از مقدار زيادتر آن است و بهترين روش استعمالش اين است كه روغن كرچك را به مقدار مورد نظر تهيه كرد و در يك فنجان چاى يا سوپ بى‏چربى نيم‏گرم ريخته و ميل كنند و ممكن است قدرى آب نارنج با آن مخلوط شود.

محلل
ملین: عصب
مسهل: قوی خلط بارد
منقی: عروق
مقوی: اعضا
مدر: حیض
مسقط: اشتها
صداع: فالج ، لقوه ، رعشه ، امراض بارده

در دانه کرچک مادۀ سفید رنگ بی شکل خیلی سمّی وجود دارد که در حقیقت پروتئین سمّی یا آلبومین سمّی دانۀ کرچک است این ماده را به انگلیسی ریسین و نوعی توکسالبومین است. به علاوه در دانه کرچک و مقداری نیز در برگ های آن یک آلکالوئید سمّی به نام ریسینین یافت می شود. در دانه کرچک روغنی ثابت به نام روغن کرچک وجود دارد که محصول اصلی این گیاه است و بسته به ارقام مختلف مقدارش از ۶۰ - ۳۵ درصد وزن دانه را تشکیل می دهد. در دانه و در روغن کرچک ریسین اولئیک اسید، پالمیتیک اسید، اولئیک اسید، لینولئیک اسید، دی هایدروکسی استئاریک اسید و به علاوه چند گلیسرید یافت می شود . در کنجاله ( تفاله بازمانده جامدی است که پس از روغن‌کشی از دانه‌های روغنی به‌جا می‌ماند.) دانه های کرچک یعنی در باقیمانده دانه پس از روغن کشی حدود ۵ درصد گلوتامیک اسید وجود دارد. به علاوه کنجاله داری آرژینین و ریسین می باشد. ریسین اولئیک اسید یک اسید چرب اشباع نشده ای است که در روغن کرچک به شکل گلیسرید وجود دارد و در حدود ۸۰ درصد اسیدهای چرب دانه کرچک را تشکیل می دهد این گلیسرید را در شیمی به نام ریسین اولئین می خوانند. این اسید دارای خاصیت مسهلی بسیار قوی است.