افتیمون اصلی

نام فارسی: افتیمون
نام علمی: Cuscuta Epithymum
نام انگلیسی: Lesser dodder، Small dodder، Clover dodder، Devil’s Guts،
نام فرانسه: Cuscute de thym، Cuscute a petites fleurs، Petite cuscute
نام آلمانی: Quendel Seide
نام ایتالیایی: Epitimo، Cuscuta Piccola
نام عربی: افتیمون، حامول صعتری
نام‌های دیگر: سِس آویشنی، سِس شبدر، سس صغیر، افثیمون، لفاف السعتر، حماض‌الارنب، دواءالجنون

افتیمون گیاهی است انگلی که در بهار می‌روید و یک سال عمر می‌کند. با حمله به گیاهان علفی دیگر، دور آن‌ها می‌پیچد، تا اواخر تابستان با میزبانش رشد می‌کند و گل و بذر می‌دهد، آن‌گاه به‌تدریج ضعیف می‌شود و می‌میرد. از آن‌جا که این گیاه کلروفیل ندارد و از بدن میزبانش تغذیه می‌کند، نیازی هم به نور ندارد و در مکان‌های نیمه‌سایه یا سایه (البته به‌شرط رطوبت خاک) به‌آسانی رشد می‌کند. به این نوع گیاهان که از خود ریشه و برگ ندارند، به دور گیاهان دیگر می‌پیچند و غذای خود را از بدن میزبان تأمین می‌کنند «سِس» (Cuscuta) گفته می‌شود.
ساقه‌‏هاى افتیمون به شكل نخ‌های درهم‌تنیدۀ قرمزرنگ يا قرمز مايل به زرد و بی‌برگ است. گل آن سرخ غباردار با ريشك‌هاى بسيار نازك مویی است و تخم‌های ريزی دارد. مغز آن سرخ مايل به زرد است كه روى آن را لایه‌ای سخت و سیاه پوشانده است. گل‌ها مرکب از قطعات فشردۀ پنج‌تایی با ظاهر کروی، در طول ساقه و کنارۀ فلس‌ها می‌رویند. طعم این گیاه تند و تلخ است.

افتیمون در اروپا، آفریقای جنوبی و آسیا، ازجمله در مناطق مختلفی از ایران می‌روید؛ برای نمونه در اطراف تهران و کرج، دامنه‌های البرز در کندوان، ارتفاعات پل زنگوله، مزارع غلات دیلمان، شوش، ازنا و همدان. بنابر مشاهدات، افتیمون در شاهکوه اصفهان طفیلی گیاه گاو‌چاق‌کن یا جزّه (Lactuca orientalis) می‌شود، در کازرون استان فارس روی گیاه ماشک یا باقلا (Vicia) و در بندرعباس روی گیاه شنبلیله می‌پیچد. گونه‌هایی از آن در جزایر هرمز و قشم، همین‌طور روی گیاه درمنۀ ایرانی (Artemisia persica) در ارتفاعات کوه جوپار کرمان و روی آویشن یا آزربه در ارتفاعات کوه لاله‌زار همین استان دیده شده است.

به نظر می‌رسد افتیمون در هوای گرم بهتر رشد می‌کند. زمان گل دادن این گیاه اواخر بهار تا پاییز است. اندام‌های هوایی گیاه را از اواسط تابستان تا پاییز جمع و در دمای اتاق خشک می‌کنند و در ظروف دربستۀ تیره به دور از نور خورشید و حشرات نگه می‌دارند.

نوع مرغوب این گیاه افتیمون اِقریطشی (رومی) است که سرخ‌رنگ و باریک است و طعم و بوی تند دارد و هرچه این صفات در آن بیشتر باشد مرغوب‌تر است. و بهترین اثر را زمانی دارد که تازه مصرف شود.

جالينوس کیفیت و درجۀ افتیمون را گرم و خشك در سوم دانسته و حُنين بن اسحاق و ديگر اطبا گرم در سوم و خشك در آخر اول. گروهی دیگر نيز خشك در دوم گفته‏ اند.

تقویت قلب و کبد و معده
تحریک اشتها
رفع و کاهش اختلالات مغز و اعصاب مانند سردرد، صرع، تشنج امتلایی، مالیخولیا، مانیا، جنون، افسردگی، کابوس، وسواس، فلج، بی‌حسی، سستی اعضا، لقوه؛ نفخ معده و روده، کرم معده، یبوست؛ ورم‌ها ازجمله ورم طحال.
تسکین درد مفاصل
کنترل بیماری‌های پوستی، جوش و لک پوست
جذب و پاکسازی و مُسهل سودا و بلغم
تنظیم و تصفیۀ خون
باز کردن گرفتگی‌ها
افزایش لینت روده

افتیمون و تخم آن بسیار لطیف‌اند و کوبیدن سخت یا جوشاندن زیاد آن‌ها می‌تواند باعث کاهش یا از بین رفتن خاصیتشان شود. افتیمون را به صورت آرد، دمکرده و... استفاده می‌کنند.

برای افرادی با مزاج گرم و صفراوی، همچنین برای افرادی که اختلالات ریوی دارند، مضر است و مصرف زیاد آن می‌تواند باعث بروز قولنج شود. بانوان در دوران بارداری نباید افتیمون مصرف کنند و در دوران شیردهی نیز مصرف آن باید با مشورت و نظارت پزشک و اهل فن باشد.

کتیرا، زعفران، صمغ عربی، روغن بادام شیرین

مقدار مصرف از جرم آن به گفتۀ شيخ‌الرئيس حدود 20 گرم است و گروهی از اطبا تا حدود 15 گرم و برخى دیگر حدود 7 گرم گفته‌اند و در دم‌کرده‌ها تا حدود 25 گرم.‏

لاجورد، حجر ارمنى، حاشا، تربد سفيد تدبیرشده‏

در افتيمون هندی (‏Cuscuta reflexa) مواد كوسكوتالين (Cuscutalin) و كوسكوتين (Cuscutin) و در تخمهاى آن آماربلين (Amarbelin)، كوسكوتين، يك نوع موم و مقدارى روغن يافت مى‏شود. همانطور که گفتیم افتیمون خواص گیاه میزبان را به خود می‌گیرد برای مثال وقتى كه اين گياه به صندل سفيد حمله مى‏كند، مادۀ دى‌ـ‌مانيتول (D-Mannitol) و وقتی روى ساير گياهان مى‏پیچد مادۀ دولسيتول (Dulcitol) در تركيبات شيميايى آن یافت می‌شود.

جهت دریافت اطلاعات به‌روز با مشاوران ما تماس بگیرید.

این گیاه به صورت‌های حب، معجون، شربت و... مصرف می‌شود.

تنقیۀ سودا. اوجاع مفاصل. محلّل ریاح. مفتّح سدد. مُسهل سودا و بلغم.